آرتمیس: طلوع جاودانگی در ماه
بنای برنامه آرتمیس توسط آپولو و شاتل پایهریزی شد. آپولو، بررسی شده در مجله آپولو: زاده آتش‌های جنگ سرد، بشر را به ماه رساند و اولین و تنها سفر او به جرم آسمانی دیگر بود؛ برنامهای که فرصت کاوشی بیسابقه به وی داد و تا به امروز الهام‌بخش بسیاری از فعالیتهای فرازمینی بشر بوده است. دوران شاتل، بررسی شده در مجله شاتل: بال‌های مدارپیما، گستره آنچه ممکن بود را تغییر داد و قابلیت زندگی و کار انسان در فضا را مهیا کرد؛ ساخت ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) و پرتاب ماهواره‌هایی مانند تلسکوپ هابل تنها نمونه هایی از خدمات عرضه شده توسط برنامه شاتل بود. اما با اینکه این برنامه‌ها، پایه‌گذار آرتمیس بودند، فرقی اساسی با آن دارند! آرتمیس دیگر به ماه به چشم یک مقصد نگاه نمیکند بلکه آن را نقطه آغازین راه میبیند. هدف آرتمیس سکونت جاودانه انسان روی ماه است. هدفی که غایت آن تبدیل ماه به پایگاهی برای انجام مأموریت‌های آینده به مریخ و فراتر از آن است.
رازهای پنهان ماه و رؤیای سکونت در آن
یکی از کلیدیترین اهداف برنامه آرتمیس، پرده‌برداری از رازهای جهان هستی است، رازهایی که شرایط بازگشت انسان به ماه را مهیا می‌کند. اما شرایط بیرحم حکمران بر ماه تجهیزاتی مانند ماهنوردهای پیشرفته و سکونتگاههای مقاوم در برابر تشعشعات را به ملزوماتی حیاتی بدل کرده است. از جمله اهداف مأموریت آرتمیس فرود نخستین زن و اولین فرد رنگین‌پوست بر سطح ماه است.
از جمله نکات مهم دیگر این برنامه، توجه ویژه به قطب جنوب ماه است؛ منطقهای که ذخایر آب یخزده آن می‌تواند زندگی در ماه را ممکن سازد. این یخ‌ها، که می‌توانند به آب آشامیدنی، اکسیژن یا حتی سوخت تبدیل شوند، نقطه عطفی در کاوش ماه خواهند بود چرا که آغازگر فصلی جدید از توسعه زیستگاه‌ها و ابزارهای مهمی از جمله سیستم‌های تصفیه و بازیافت آب و تولید اکسیژن خواهند بود. این ابزارها که با استفاده از تکنولوژیهایی نظیر چاپ سه‌بعدی و از خاک ماه (رگولیت) ساخته می‌شوند، امکان سکونت طولانی‌مدت انسان در شرایط سخت ماه را فراهم می‌کنند. این فناوری‌ها، با کاهش وابستگی انسان به منابع زمینی، حضور پایدار در ماه را ممکن کرده و تمرکز انسان را به گام‌های بعدی و رؤیاهای بزرگ‌تر در کیهان معطوف می‌سازند.
دروازه‌ای به آغوش ماه
یکی از مهم‌ترین عناصر برنامه آرتمیس، ایستگاهی در مدار ماه است که همچون پلی میان زمین و فضا عمل می‌کند. این ایستگاه نه‌تنها از مأموریت‌های بلندمدت در سطح ماه پشتیبانی می‌کند، بلکه دروازه‌ای است که بستر کاوش‌های عمیق‌تر به سوی مریخ را فراهم می‌کند. طراحی چندمنظوره این ایستگاه، اجرای مأموریت‌های پیچیده را ممکن می‌کند، طراحی که از فناوری‌هایی همچون سامانه پرتاب فضایی (SLS)—از قدرتمندترین موشک‌های ساخته‌شده توسط بشر—و فضاپیمای اوریون بهره می‌برد. این تجهیزات پیشرفته با داشتن حفاظ‌های حرارتی انهدام ناپذیر، سپرهای مقاوم در برابر تشعشعات و سیستم‌های الکترونیکی مدرن، توانایی مقاومت در برابر شرایط سخت و در فضای دوردست را دارند و راه را برای اکتشافات جدید هموار می‌کنند.
موشک SLS و فضاپیمای اوریون
از المانهای تاثیرگذاری که برنامه آرتمیس را منحصر به فرد می‌کند میتوان به فناوری‌ها و تجهیزات پیشرفته به کارگرفته شده و همچنین همکاری‌های گسترده بین المللی اشاره کرد. فناوری‌هایی مانند سامانه پرتاب فضایی (SLS)، موشکی با قابلیت تولید نیروی رانشی به عظمت 39.2 میلیون نیوتون—نیرویی معادل جمیع نیروهای رانشی ۱۶ هواپیمای باربری بوئینگ ۷۴۷—یکی از ارکان اصلی این پروژه است. توانمندی این سامانه حتی از موشک ساترن ۵ که ماموریت آپولو را ممکن ساخت، ۱۵ درصد بیشتر است. فضاپیمای اوریون نیز با دارا بودن فضایی بیشتر نسبت به ماژول فرماندهی آپولو، قابلیت ذخیره غذا، آب و اکسیژن برای بقای طولانی‌مدت در مأموریت‌های فضایی تا سقف 21 روز را دارد. این فضاپیما همچنین مجهز به سپرهای حرارتی پیشرفته برای تحمل دمایی دو برابر گدازه‌های مذاب است.
اتحادی جهانی در کاوش فضا
همان‌طور که گفته شد، همکاری‌های بین‌المللی یکی از ستون‌های اصلی برنامه آرتمیس است. آژانس فضایی اروپا (ESA) که با توسعه ماژول خدماتی اوریون، نیروی محرکه، برق و پشتیبانی حیاتی این فضاپیما را تأمین می‌کند، دارای نقشی حیاتی در مأموریت‌های آرتمیس است. ژاپن (JAXA) نیز با ساخت فناوری‌های مورد نیاز ایستگاه مداری در ماه، سهم خود را در این پروژه ادا می‌کند. علاوه بر این، کانادا (CSA) با طراحی بازوهای مکانیکی و سامانه‌های کنترلی پیشرفته، نقشی کلیدی در عملیات ساخت‌وساز و تحقیقات در سطح ماه دارد.
این همکاری‌ها نه‌تنها به تقویت اهداف آرتمیس کمک می‌کنند، بلکه ادامه‌دهنده سنت موفق همکاری‌های بین‌المللی در پروژه‌هایی همچون ایستگاه فضایی بین‌المللی هستند. این تلاش‌های مشترک، نسلی جدید از دانشمندان و مهندسان را به چالش می‌کشند و الهام‌بخش رؤیاهای بزرگ‌تری برای کاوش در ماه و فراتر از آن خواهند بود.
از آزمایش تا فرود
آرتمیس تاکنون به نقاط عطف مهمی دست یافته است، از جمله آرتمیس ۱، یک پرواز آزمایشی بدون سرنشین که نمایش قدرت عظیم سیستم پرتاب فضایی (SLS) و مقاومت فضاپیمای اوریون بود. این مأموریت موفقیت‌آمیز راه را برای آرتمیس ۲، برنامه‌ریزی‌شده برای آوریل ۲۰۲۶، هموار کرد؛ مأموریتی که قرار است برای اولین بار در بیش از ۵۰ سال، فضانوردان را بر فراز ماه به پرواز درآورد و آمادگی سیستم‌های حیاتی را برای فرود بر ماه آزمایش کند. آرتمیس ۳ نیز، برنامه‌ریزی شده برای اواسط ۲۰۲۷، قصد دارد فضانوردان را در قطب جنوب ماه فرود آورده و از سیستم فرود انسانی (HLS) که با همکاری SpaceX توسعه یافته است، استفاده کند. در واقع این سیستم نسخه تغییریافته فضاپیمای استارشیپ SpaceX است، که خود یک فضاپیمای با قابلیت استفاده مجدد و با ظرفیت بارگیری بی‌نظیر است. این فضاپیما نقش کلیدی در حمل تجهیزات و مصالح ساخت و ساز به سطح ماه ایفا خواهد داشت. در مجله بعدی، اسپیس ایکس: فاتح ستارگان، به بررسی نقش کلیدی SpaceX در کاوش میانسیارهای و در ماه خواهیم پرداخت.
چشم‌انداز آرتمیس برای آینده
برنامه آرتمیس، بازتعریف آنچه در فضا ممکن است خواهد بود و با تبدیل ماه به دروازه‌ای به سوی ستارگان، رویای دیرینه بشر را به واقعیت تبدیل می‌کند. آرتمیس تنها داستان کاوش فضایی را ادامه نمی‌دهد—بلکه هیجان‌انگیزترین فصل آن را می‌نویسد.
مهندس مخابرات و الکترونیک، شیفتهٔ فضا و کیهان، دنبالگر علم و تکنولوژی‌های روز
